In het Groningse Den Andel, een klein dorpje van zo’n 450 inwoners, kwam in 2016 een schoolgebouw vrij. De dorpsbewoners bundelden hun krachten en namen het heft in eigen hand. “Want haal je de school weg uit het dorp, dan haal je het hart weg.” Maar hoe koop je als bewoners een gebouw van de gemeente? De Holm is het gelukt!
Marja Heijnen is een van de initiatiefnemers van De Holm. Net voordat het schoolgebouw in hun dorp leeg kwam, had zij samen met haar buurvrouw – inmiddels ook vriendin – Sandra Dijksterhuis al het plan om iets op te zetten voor het dorp. Ze vroegen dorpsbewoners waar zij behoefte aan hadden en het schoolgebouw was een prachtige kans om de gewenste ontmoeting te realiseren. Ze richtten een stichting op en kregen het pand in bruikleen van de gemeente, met de boodschap dat het op den duur verkocht zou worden. En dat wanneer zij een maatschappelijke invulling eraan zouden kunnen geven, ze ook het eerste recht van koop konden krijgen.
“We zijn gewoon begonnen. We moesten wel zelf opdraaien voor de kosten om de kachel te laten branden. Dat zou ons wel lukken dachten we zelfverzekerd”, vertelt Marja. “Om die kosten te dekken, bedachten we het winkeltje met de naam H’Andel, op basis van het ‘mijn tafel’ principe. Dorpsbewoners kunnen hier een tafel huren om hun tweedehands spullen te verkopen. Het winkeltje is nog altijd een succes en bracht destijds ook voldoende geld in het laatje. Maar de meerwaarde zit ook in de betrokkenheid en de aanloop van dorpsbewoners dankzij dit winkeltje.”
Smaak te pakken
“In 2018 hadden we de smaak goed te pakken. We besloten het gebouw te kopen van de gemeente. Wij hadden er zelf alle vertrouwen in. Met een sterk bestuur dat vertrouwen gaf en een goed team met een mooie mix van mensen, met zowel kijk op ondernemerschap als op de sociale kant, moest dat lukken. Maar het vertrouwen overbrengen naar bijvoorbeeld de lokale politiek, dat was nog best lastig.”
Financiering
Het schoolgebouw stond in de boeken voor 235.000 euro, maar na goede onderhandelingen en het bouwen aan politiek vertrouwen, werd de vraagprijs uiteindelijk 80.000 euro. Met alle bijkomende kosten voor de koop in totaal een ton. Hoe ze zo veel van de prijs af hebben gekregen? “Voor die tijd werden in de provincie nog veel kerken en schoolgebouwen voor een symbolische prijs verkocht. Dat kon inmiddels niet meer, zeiden ze bij de gemeente. Maar omdat dit toch wel een maatschappelijk doel zou dienen en we het vertrouwen van het college kregen, vonden we samen een middenweg. Daar ging de gemeenteraad uiteindelijk in mee.”
“Het aankoopbedrag voor het gebouw hebben we kunnen financieren met leningen van Fonds Nieuwe Doen en Katalys. Allebei waren ze goed voor de helft van het bedrag. Daarnaast hebben we nog een crowdfunding georganiseerd. Die leverde in totaal zo’n 18.000 euro op. De annuïteitenleningen zijn we nog aan het aflossen. Daarvoor betalen we zo rond de € 500,- per maand aan Fonds Nieuwe Doen en ongeveer 1. 000 euro per kwartaal aan Katalys. Dat is voor ons goed te doen.”
De vrijheid van een eigen gebouw
“Het eigenaarschap is eigenlijk best wel fijn”, laat Marja weten. Van de koop heeft de stichting absoluut geen spijt gekregen. “Je kan helemaal je eigen ding doen en we hebben alle vrijheid om er echt onze plek van te maken.
We hadden ons destijds wel echt een beetje verkeken op alle extra kosten die er nog bij kwamen. Zoals bijvoorbeeld de verzekeringen, brandveiligheid en dat soort structurele kostenposten. Maar dat hebben we uiteindelijk wel weten te managen.”
Broedplaats voor werken, leren en zorgen
Inmiddels zijn ze bijna 10 jaar onderweg in wat De Holm zelf een reis noemen, in plaats van een project. De Holm is als een expeditie. Inmiddels vind je daar naast het winkeltje ook een Thuiskamer met inloopfunctie, een Thuiskeuken met horeca en ook catering voor het dorp, maandelijkse aanschuiftafels, een eigen radio-uitzending en nog veel meer. In 2023 bouwden de vrijwilligers van De Holm op het eigen terrein ook nog een extra Maakplaats, waar onder andere creatieve cursussen, workshops en Maaksessies plaatsvinden.
Vrijwillig of betaald?
De Holm is zeker een groot succes. Juist daardoor staan ze nu voor een nieuwe uitdaging: de bestendigheid voor de toekomst garanderen. Tot dusver draaide deze plek volledig op vrijwilligers. “Het is toch wel een flinke klus om de boel draaiende te houden, en dat doen we met alle liefde. Tot dusver hebben we ieder jaar dat we winst maakten aan het eind van het jaar een vrijwilligersvergoeding uitbetaald op basis van de inzet van mensen.”
“Om ook in de toekomst deze inzet te kunnen garanderen, kijken we toch naar een andere vorm: het aanstellen van een aantal betaalde krachten als basis.” Om meer inzicht te krijgen in wat daarbij komt kijken, deden Marja en haar collega Diny onder andere mee aan het traject van ‘Banen voor de Buurt’. En momenteel draait De Holm ook mee in een pilot van de Gebiedscoöperatie Het Hogeland. Het streven van deze pilot is om in ieder dorp betaalde dorpsversterkers te hebben.
Op weg naar een bloeiende toekomst
Sinds dit jaar krijgen Marja en haar collega Sandra vanuit deze pilot een vergoeding voor het werk dat ze doen. “Gezien onze inzet de afgelopen jaren, wordt dit door de rest van de vrijwilligers ook wel als logisch ervaren. En er is unaniem besloten om twee andere vrijwilligers ook een maandelijkse vergoeding te geven. Maar zo’n verandering geeft ook een spanningsveld; het verandert misschien op den duur de dynamiek van alles vrijwillig samen doen.
“Het zou ook waardevol zijn als de gemeente De Holm erkent als maatschappelijke voorziening en meedenkt over structurele ondersteuning. De Holm levert maatschappelijke waarde en draagt ook bij aan het welzijn van bewoners met een positief effect op Wmo, WLZ en andere voorzieningen.”
“De zoektocht naar hoe we willen dat het in De Holm over 5 of 10 jaar georganiseerd wordt, is dan ook best spannend. Het voelt toch een beetje als je kindje, maar kinderen moet je op een bepaald punt ook los kunnen laten. En ondanks dat ik er soms wel eens wakker van lig, heb ik er toch ook alle vertrouwen in dat het ook met de toekomst helemaal goed komt.”
Tips van Marja
- Van plan om een pand aan te kopen? Kijk goed naar de bijkomende structurele kosten.
- Geloof in je initiatief, maar blijf wel realistisch. Overleg goed met elkaar: kunnen we dit samen?
- Bundel je krachten, maak gebruik van elkaars (soms verborgen) talenten.
- Door de financiering te zoeken bij een organisatie zoals Katalys kregen we niet alleen geld, maar ook passend advies en ondersteuning in het hele proces.
Meer weten over De Holm? Neem eens een kijkje op deholm.net.